Wat is schijnzelfstandigheid?
Volgens de Belastingdienst is er sprake van schijnzelfstandigheid “wanneer iemand zich presenteert als zelfstandige terwijl er volgens het arbeidsrecht sprake is van een dienstverband.” Wanneer er sprake is van schijnzelfstandigheid verstoor je het gelijke speelveld en ontduik je als opdrachtgever je verplichtingen naar de Belastingdienst én werkende toe, zoals loonbelasting en premies betalen. Bovendien heeft de werkende in de schijnconstructie minder bescherming bij ontslag of ziekte. Dit is dan ook de reden dat het kabinet schijnzelfstandigheid wil aanpakken. [Vind hier het handhavingsplan].
Folkert Idsinga, staatssecretaris van Financiën
DBA wet
De DBA wet (deregulering beoordeling arbeidsrelaties) is onderdeel van de aanpak van het kabinet om schijnzelfstandigheid te bestrijden en meer zekerheid te bieden op de arbeidsmarkt. Op basis van deze wet wordt bepaald of de relatie tussen opdrachtgever en zzp’er zelfstandig is of een dienstverband heeft. Echter was er bij de invoering van de wet in 2016 veel onduidelijkheid, waardoor er eigenlijk nooit is gecontroleerd op de wet: het handhavingsmoratorium. Vanaf 1 januari 2025 wordt deze opgeheven. Er is sinds 2016 niet veel veranderd, wat zorgt voor een hoop onrust bij alle belanghebbenden.
Het is de bedoeling dat de regels voor werken met zelfstandigen duidelijker worden. Daar is het kabinet momenteel mee bezig. Dit, onder meer, door het wetsvoorstel VBAR. Maar volgens critici is het al veel duidelijker geworden door diverse gerechtelijke uitspraken, zoals het Deliveroo-arrest.
Meer weten over de DBA en VBAR wet? Neem gerust contact op met één van onze experts.
Wanneer is er sprake van loondienst?
De centrale vraag bij het beoordelen van arbeidsrelaties: “wanneer is er sprake van loondienst?” Volgens de Belastingdienst heeft loondienst de volgende drie kenmerken:
- De mogelijkheid tot werkgeversgezag;
- De verplichting tot het leveren van (persoonlijke) arbeid;
- De verplichting om de verrichte arbeid te belonen.
Of er sprake is van werkgeversgezag, dat bepaal je aan de hand van de volgende vragen. Kun je minimaal één keer ‘Ja’ antwoorden, dan wordt dat gezien als een sterke aanwijzing voor een gezagsverhouding.
- Kun je bepalen hoe, wanneer, waar en met wie je opdrachtnemer aan de opdracht werkt?
- Kun je bepalen hoeveel uur of hoeveel dagen per week je opdrachtnemer aan de opdracht werkt?
- Als je opdrachtnemer met anderen moet samenwerken, kan de opdrachtgever zich dan bemoeien met die samenwerking?
- Als je opdrachtnemer hetzelfde werk doet als een werknemer: kan de opdrachtgever de opdrachtnemer dezelfde aanwijzingen en instructies geven als zijn werknemers?
[2 oktober 2024]: Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft een publiekscampagne ‘aanpak schijnzelfstandigheid’ gelanceerd, met meer informatie en instrumenten om “werknemers en werkgevers duidelijk te maken wanneer iemand als zzp’er werkt of in loondienst.”
VBAR wet moet voor meer duidelijkheid zorgen
Omdat de regels die beschrijven wanneer iemand wel of niet in loondienst werkt uit de DBA wet onduidelijk zijn, is het conceptwetvoorstel Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties (VBAR) in het leven geroepen, beoogd in te gaan per 1 januari 2026. Het wetsvoorstel bevat twee elementen die afwijken van de DBA wet:
1. Er wordt gekeken naar de individuele arbeidsrelatie, en niet primair naar de zzp’er.
Heeft een zzp’er bijvoorbeeld drie opdrachten, dan moet er drie keer worden gekeken of er sprake is van ondernemerschap, werknemerschap of inkomsten uit andere arbeid. De volgende vragen worden gesteld:
- Is er bij het werken sprake van gezag door de werkgevende?
- Is er bij het werken sprake van inbedding in de organisatie waar gewerkt wordt?
- Wordt er voldaan aan ondernemerscriteria?
Mochten de bovengenoemde vragen niet tot een duidelijke conclusie leiden, dan wordt er gevraagd naar hoe de zzp’er zich in het algemeen manifesteert. Dan wordt er niet meer gekeken naar de individuele arbeidsverhouding, maar naar alle opdrachten die de zzp’er heeft en wordt op basis daarvan gekeken of er sprake is van ondernemerschap.
2. Er is een introductie van een rechtsvermoeden van werknemerschap als er sprake is van een gehanteerd uurtarief van €33 of minder.
Dit houdt in dat wanneer de zzp’er met een uurtarief van €33 of minder later tot de conclusie komt dat hij of zij eigenlijk in verkapte loondienst werkt, dat de rechter in eerste instantie zal aannemen dat er ook sprake is van dienstbetrekking. De opdrachtgever zal de mogelijkheid krijgen om aan te tonen dat er wel sprake is geweest van een zzp-opdrachtgever verhouding. Op basis van feiten zal uiteindelijk het laatste oordeel worden gegeven.
Met deze maatregel verwacht het kabinet dat het een preventief effect zal opleveren. Zodat er al bij het aangaan van een arbeidsrelatie kritischer wordt gekeken of er sprake moet zijn van een arbeidsovereenkomst.
Let wel, bovenstaand is momenteel nog niet van kracht, maar wel in behandeling. Het is onderdeel van het wetsvoorstel VBAR.
Thierry Aartsen, VVD-Kamerlid
‘Zachte landing’ bij handhaving op schijnzelfstandigheid
Tijdens het tweeminutendebat op 25 september liet Staatssecretaris Idsinga (NSC) weten dat het kabinet instemt met een ‘zachte landing’ bij handhaving op schijnzelfstandigheid. Dit naar aanleiding van de motie uit een deel van de Kamer voor een meer ‘risicogerichte handhaving’, waarbij de focus gelegd zou moeten worden op “gedwongen zelfstandigen, onderbetaling, evidente schijnzelfstandigen en arbeidsmigratie-constructies.” Bij overige gevallen zou er zoveel mogelijk rekening gehouden moeten worden met de menselijke maat en een waarschuwing vooraf.
Idsinga gaf aan dat het afwegingskader binnenkort openbaar wordt gemaakt.
Geen modelovereenkomsten meer
Voorheen kon je als zzp’er en opdrachtgever werken met modelovereenkomsten. Daarin staan afspraken over de arbeidsrelatie tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers. Als je je netjes aan deze afspraken houdt, is er geen sprake van loondienst.
Met de opheffing van het handhavingsmoratorium beoordeelt de Belastingdienst sinds 6 september 2024 geen nieuwe modelovereenkomsten meer. Bestaande overeenkomsten worden niet meer verlengd. De reden hiervoor is dat modelovereenkomsten voor schijnzekerheid kunnen zorgen. De beoordeling van arbeidsrelaties gaat namelijk over hoe er in de praktijk wordt gewerkt en niet hoe er op papier wordt gewerkt.
Het is dus belangrijk om te weten dat er geen nieuwe modelovereenkomsten meer worden goedgekeurd. De bestaande modelovereenkomsten (van vóór 6 september 2024) kun je blijven gebruiken zolang ze geldig zijn. Net zoals voorheen geven deze alleen zekerheid als er daadwerkelijk in de praktijk wordt gewerkt als op papier.
Wat zijn jouw gevolgen en risico's als bemiddelaar bij schijnzelfstandigheid?
Komt uit de beoordeling van jouw arbeidsrelatie dat er sprake is van loondienst? Dan is jouw opdrachtnemer eigenlijk een werknemer. Het is dan de bedoeling dat de zzp’er als werknemer wordt opgenomen in de loonadministratie en in de aangifte loonheffingen. Je kunt er ook voor kiezen om de samenwerking direct te beëindigen of aan te passen, want vanaf 1 januari 2025 wordt er met terugwerkende kracht gehandhaafd tot de grens 1 januari 2025. Je riskeert dan boetes en naheffingen.
Heb je hulp nodig bij het tegengaan van schijnzelfstandigheid? Aarzel dan niet om contact met ons op te nemen. We helpen je zo snel en goed mogelijk verder!
Zo laat jij zien dat je stappen onderneemt tegen schijnzelfstandigheid
Bovib, de grootste branchevereniging voor onafhankelijke en kwalitatieve intermediairs en brokers, gaf aan dat de Belastingdienst met ‘schillen’ gaat werken; als je bij een eerste controle (eerste schil) kunt aantonen dat je iets doet tegen schijnzelfstandigheid, dan zal de Belastingdienst niet direct verder onderzoek doen. Voor de eerste schil zijn de volgende punten belangrijk:
- Leg vast hoe de inhuur in je organisatie verloopt en specificeer de arbeidsrelaties;
- Leg die arbeidsrelaties vervolgens langs de meetlat van de jurispudentie (Deliveroo-arrest) en de DBA wet, om zo weinig mogelijk risico te lopen.
Meer tips
- Maak toekomstbestendige contracten: zorg dat alle nieuwe contracten met zzp’ers voldoen aan de huidige wetgeving en rechtspraak. En in het kader van het wetsvoorstel VBAR, zorg ervoor dat je een uurtarief hanteert boven de €33 euro, aangezien lager wordt gezien als een sterke aanwijzing voor schijnzelfstandigheid.
- Informeer en betrek je zzp’ers: informeer huidige zzp-relaties over de aankomende veranderingen en betrek ze actief bij het proces. Wees transparant over de mogelijke gevolgen van de nieuwe wetgeving voor jullie arbeidsrelatie.
- Blijf alert en scherp op actualiteiten: controleer regelmatig of de dagelijkse zzp-werkzaamheden nog steeds overeenkomen met de oorspronkelijke beoordeling van de arbeidsrelatie. Houd daarnaast de actualiteiten met een scherp oog in de gaten.
- Zorg dat de praktijk in orde is: je kunt iets contractueel vastleggen, maar uiteindelijk bepaalt de praktijk hoe er daadwerkelijk gewerkt wordt. Dit is ook waar de Belastingdienst naar zal kijken bij vermoeden van schijnzelfstandigheid.
DIRECT Payrolling & Staffing als oplossing
We snappen dat er veel onrust komt kijken bij de zzp-wetgeving vanaf 1 januari 2025. Bij DIRECT Payrolling & Staffing kun je als oplossing jouw zzp’ers inhuren op uitzendbasis. Daarmee voorkom je schijnzelfstandigheid en risico’s op een boete en naheffingen. Bij payroll worden alle arbeidsvoorwaarden die in de cao gelden, opgenomen in het contract.
Jouw voordelen met DIRECT Payrolling & Staffing:
- Geen risico op schijnzelfstandigheid
- DIRECT voldoen aan wet- en regelgeving
- Geen administratie omtrent personeel
- Altijd een HR-kennispartner aan je zijde
Meer weten of andere vragen? Neem dan vrijblijvend contact met ons op.
Gecertificeerde HR partner.
Met de nodige certificeringen weet je dat je zaken doet met de juiste partner.
Maatwerk oplossingen
We kijken samen naar jouw persoonlijke situatie. Altijd een passende oplossing.
Binnen 24 uur op contract
Geen lange lijnen, maar snel schakelen. Jouw medewerker binnen één dag op contract.
Meer dan 15 jaar ervaring
Met ruim vijftien jaar ervaring hebben we inmiddels nagenoeg elke ondernemersvraag beantwoord.
Ontdek DIRECT jouw oplossing
Heb je vragen of vrijblijvend advies nodig over (bemiddelen in) zzp’ers in 2025? Of wil je zzp’ers inhuren op uitzendbasis en zorgeloos ondernemen? We helpen je graag verder. Laat je gegevens achter en één van onze experts neemt zo snel mogelijk contact met je op!
Kunnen we je verder helpen? Neem contact op.
Direct antwoord
Binnen 24 uur antwoord
Binnen 5 min. antwoord
